Historie: Veiligheid en lelijkheid: een succesrelatie in de Formule 1

Door: Bas Naafs                    

We konden er eigenlijk niet omheen: de Halo-bescherming heeft vorige week het levenslicht gezien tijdens de laatste wintertest op het circuit van Catalunya. Op 14 oktober vorig jaar publiceerde F1Today.nl tevens een historisch artikel over de gesloten cockpit en in welke vormen dit eerder is voorgekomen in de historie van het open-wheel racen. Vaak genoeg eigenlijk, maar nooit blijvend. Tevens werd in dat artikel onderstreept dat we, of de fans dit nu willen of niet, naar dit concept aan het toewerken zijn. En plots was daar de Ferrari SF16-H met Kimi Räikkönen achter het stuur die vorige week de halo het circuit van Catalunya opstuurde, tot grote schok van de journalistieke wereld. Binnen de paddock was deze schok beduidend minder groot gezien het feit dat de meeste teams al evenzo lang aan de ontwerptafel zitten voor zo’n zelfde systeem. Het was echter wel het moment voor de coureurs om hun hart te luchten over het concept. Velen zochten hun toevlucht naar social media, sommigen haalden het zout tevoorschijn tegenover de pers terwijl anderen het woord lieten aan de fans. De twee grootste tegenstanders zijn Nico Hülkenberg en Lewis Hamilton, dat mag duidelijk zijn. Beide heren staken niet onder stoelen of banken wat zij denken van het systeem. Hamilton zei zelfs dat het halo-concept de lelijkste modificatie van een Formule 1-bolide ooit is. Als lezer wekt dat natuurlijk de vraag: is dat wel zo? Is de halo inderdaad het lelijkste wat de Formule-1 te verduren krijgt of heeft gekregen? Als we de ‘over smaak valt te twisten’-uitspraak voor eventjes links laten liggen kunnen we kijken naar eerdere pogingen waarbij het cosmetische van de Formule 1-bolides een tik te verduren heeft gehad. Wie weet is het inderdaad het lelijkste wat de FIA ooit aan de Formule 1 heeft toegevoegd.

Wat valt er eigenlijk onder een ‘mod’?

Lees verder op de volledige siteAls we gaan kijken naar lelijke ontwerpen en toevoegingen aan het uiterlijk van de Formule 1-bolides zijn we nog wel eventjes bezig. Daar kunnen letterlijk boeken over volgeschreven worden. Denk bijvoorbeeld aan de Williams FW26 uit 2004 met de walrusneus; de theepot van de Ligier JS5 uit 1976. De theepot was eerder een rijdend stuk porselein dan een racewagen. Niet verwonderlijk dat de FIA de hoge airboxen later in het seizoen verbood. Een ander voorbeeld is de 1962 ATS van Scuderia Serenissima. Een racewagen die meer op een go-kart leek dan een racewagen. De March 711 uit 1971 met zijn beroemde ‘’tea tray’’ was ook op zijn eigen manier spectaculair. De Eifelland type 21 van 1972 liet zien dat badkuipen niet per definitie aerodynamischer waren. Net als de periscoopspiegel overigens, die ontleend was aan de achteruitkijkspiegel van een Hawker Hurricane.  De Ensign N179 met zijn ladderneus was ook geen beste en tevens een ontwerp dat meer vragen opriep naarmate men er langer naar keek. Zo bestaan er nog wel meer voorbeelden, maar dit alles heeft niets te maken met de opmerking van Hamilton. We spreken hier namelijk over concepten, vrijwillige bijdrages van technici en ontwerpers die met voorgenoemde ontwerpen sneller denken te zijn dan anderen. Dit heeft verder niets te maken met FIA reglementering die mogelijk voor ongewenst lelijke bolides zorgt. Noodzakelijke modificaties dus, dat is waar Hamilton op doelt.

De FIA als ontwerpbureau

Lees verder op de volledige siteGoed, Formule 1-reglementen welke gegeven zijn door de FIA zijn vrij sluitend. Met andere woorden, het is niet meer zo makkelijk om onderdelen van een bolide te vinden waar men gekke dingen mee kan doen zonder illegale concepten te creëren. Wat dat aangaat zorgt het reglement ervoor dat men na moet denken over het behalen van voordeel in de marges van alle regels. Detailwerk. Daar vinden we dus niet meer zo snel ruimte voor knotsgekke ontwerpen. Die hebben wel bestaan, tot ieders vermaak. Denk bijvoorbeeld aan de Tyrrell 025 waar onder andere Jos Verstappen in 1997 mee reed. Bij gebrek aan alles introduceerden zij voor de Grand Prix van Monaco de zogenoemde X-wings: twee minivleugels op de sidepods ter hoogte van de airbox. Het zag eruit als een rijdende stijger, maar het werkte wel. De FIA verbood het om veiligheidsredenen. De Arrows A22 uit 2001 met zijn tweede, hoger geplaatste voorvleugel is ook zo’n voorbeeld. Wederom gereden door Jos Verstappen, werd ook dit concept verboden door de FIA. De vikinghoorns die McLaren introduceerde in 2005 waren aanvankelijk ook een bijzonder gezicht. Denk bijvoorbeeld ook aan BMW-Sauber’s Twin Towers in 2006. Twee hoge pilaren op de neus die de rijwind naar de achtervleugel moesten beheersen. Ook deze werden door de FIA in de ban gedaan. Over het algemeen was de periode 2004-2008 een interessante tijd voor ontwerpers, omdat onbeweegbare aerodynamische onderdelen van de auto een bijna onuitputtelijke bron van experimenten  vormden. De bolides van 2008 hadden op iedere vierkante centimeter een vleugeltje, gaatje of vinnetje. Zeker de McLarens van het seizoen 2007 en 2008 zagen eruit alsof het ieder moment kon opstijgen. De regelwijzigingen van 2009 waren één van de meest ingrijpende wijzigingen in de geschiedenis van de sport. Al die kleine aerodynamische toevoegingen aan de bolides moesten in één veeg van de bolides gehaald worden. Wat overbleef was de naakte bolide zoals we deze nu nog steeds kennen. Was dit dan de lelijkste modificatie van de Formule 1-bolide? Nee. Sterker nog, de wijzigingen waren welkom en gaven een frisse kijk op wat het toekomstige pad van de Formule 1 zou gaan worden.

Het gaat wel vaker mis

De bovengenoemde modificaties aan de Formule 1-bolides zijn nog steeds niet een juiste weergave van de modificaties waar Lewis Hamilton op doelt. Al die aerodynamische experimenten waren nog steeds het product van de ontwerper die de grenzen van het Formule 1-reglement opzocht. De halo valt daar niet onder, simpelweg omdat de FIA dit concept op het bord van de teams gooit en het aerodynamisch gezien geen gewenste toevoeging is. Zijn er in dat opzicht andere modificaties te verzinnen die door de FIA verplicht werden gesteld? Nou, hoewel de ontwerper hier nog steeds een beetje speelruimte mee had, zijn de neuzen van het seizoen 2014 het resultaat geweest van de nieuwe Formule 1-regelmenten waarbij ook de V6 turbo werd geïntroduceerd. Soms wilt de FIA deze nog wel eens aanpassen in aanloop naar het seizoen, om directe esthetische blunders te doen voorkomen. Echter, deze blunder bleef het publiek niet bespaard. De lelijke neuzen bleven. Gelukkig waren de neuzen in het seizoen 2015 al minder erg om naar te kijken. Maar het debacle van 2014 is niet de enige keer geweest dat de FIA vergeten was twee keer te meten. In het reglement voor het seizoen 2012-2013 heeft de FIA tevens een foutje gemaakt met het doorberekenen van de technische reglementen aangaande het verlagen van de neus. Hieruit is de ‘stepped-nose’ uitgekomen en tevens een aantal van de lelijkste Formule 1-bolides ooit. Wie had gedacht dat een Ferrari de lijst zou halen van lelijkste bolides uit de geschiedenis van de Formule 1? Ik niet, maar op internet ontbreekt de F2012 niet. Met een vanity-panel was het zo opgelost, maar eerlijk is eerlijk: de toepassing van vanity-panels is al reden genoeg om te zeggen dat er iets niet helemaal goed is gegaan.

De halo

Waar past de halo dan in? Het is een aanpassing van de Formule 1-bolide als geheel zoals gereglementeerd door de FIA uit veiligheidsoverwegingen. Alle gekke ontwerpen, ideeën en aerodynamische trucjes horen hier niet bij. De halo past eerder in het rijtje met directe maatregelen die genomen zijn om de Formule 1 veiliger te maken. Denk hierbij aan de gegroefde banden, de roll-bar, de toepassing van de crashstructuur, aangepaste spoorbreedtes en de kabels die afgebroken wielen vasthouden, om maar een paar te noemen. In dat opzicht is de halo misschien wel de meest in het oog springende en radicale veiligheidsmaatregeling die we in lange tijd hebben gezien. Kent het zijn gelijke? Nee niet echt; alleen het HANS-systeem was in 2003 een veiligheidsmaatregel waar iedereen wel een mening over had. Maar veranderde dit het aanzicht van de sport? Nee. De halo doet dit wel, want in de vorm zoals we deze zagen tijdens de wintertests ondermijnt het systeem de absolute kern van het open-wheel racen: de coureur en zijn open cockpit. Betekent dit dat we ons hier koste wat het kost aan vast moeten houden omdat we een historische traditie proberen te verdedigen? Nee, ook dat niet. De sport verandert en dat is vaak even wennen. Om antwoord te geven op de vraag of dit inderdaad de lelijkste modificatie aan een Formule 1-wagen ooit is: tot nu toe wel.