Indy-Special - 1966 - Graham Hill wint de 50e Indianapolis 500, maar was hij wel de winnaar?

Met de Indianapolis 500 voor de deur, 23 augustus, duikt MSE in zijn archieven om een aantal mooie verhalen te vertellen. We beginnen in 1966 waar Graham Hill de basis legt voor zijn 'Triple Crown'

De sleutel die Walt Hansgen heet

Walt Hansgen, een van de uitverkorene om de Holman & Moody Ford GT 40 Mk2 te besturen tijdens de 24-uur van Le Mans van 1966, overleed tijdens een regenachtige dag op 3 april nadat hij crashte op het circuit in Le Mans. Later werd in het boek van Mark Donohue verteld dat hij een escape road opzocht nadat hij aqua planning kreeg. Hansgen wilde hem uit laten lopen op de escape-road, niet wetende dat er eerder op de dag, om nieuwsgierige toeschouwers te weren een betonblok was geplaatst. Hansgen werd uiteindelijk bij het Mecom Racing Team vervangen door Graham Hill.

Hill voor het eerst in actie

De 1e kennismaking op de Speedway was respectabel. Hill was slechts twee miles per uur langzamer dan Mario Andretti. Dezelfde Mario Andretti had gedurende "The month of May" al meerdere malen het officieuze track-record verbroken. Hill (rookie) ontving veel credits van de destijds conservatieve wereld die Indianapolis Motor Speedway heet. Hill kwam op pole day snelheid tekort en kwalificeerde zich als vijftiende. Tegenwoordig een middelmatige prestatie, maar vergeet niet dat voor 1966 de Indianapolis 500 maar liefst 79 (!) entry's had. Pole Position ging naar Mario Andretti voor regerende kampioen Jim Clark. Andere notabelen in het veld : Parnelli Jones (4e) Jackie Stewart (11e) Rodger Ward (13e) AJ Foyt (18e) Al Unser (22e) en Bobby Unser (27e).

De startcrash waar Spa-Francorchamps 1998 een kleintje bij is

Waar jin de tegenwoordige tijd (tot 2013) Jim Nabors het lied 'Back home again in Indiana zong', was het Ed Ames die zijn voorganger was. Na het traditionele nummer nam Tony Hulman de microfoon voor de legendarische woorden : "Gentleman Start your engines"
Mario Andretti nam de groene vlag als eerste, maar achter hem was het totale chaos. Billy Foster vanaf de twaalfde plaats gestart was bij de groene vlag Don Branson (negende gestart) al voorbij en maakte contact met Gordon Johncock. Wat daarop volgde was een kettingbotsing van liefst zestien auto's. Elf auto's waren dusdanig beschadigd dat ze niet meer konden deelnemen aan de herstart die anderhalf uur later plaats zou vinden.
Interessant gegeven is dat Graham Hill, Al Unser en Bobby Unser (drie toekomstige winnaars van de 500) vrijwel de enige waren die zonder schade de kettingbotsing konden overleven. Hill manoeuvreerde zijn auto puur op gevoel langs de auto's van Johncock, Branson en Foster. AJ Foyt had minder geluk, hij raakte betrokken bij de crash en de winnaar van 1959 en 1964 moest de strijd staken. Wonder boven wonder raakte geen van de coureur gewond bij de crash. Toch verzwikte AJ Foyt zijn pols toen hij over de muur klom richting de pit straat, niet rekening houdende dat het muurtje hoger was dan hij dacht. Hij kreeg medische verzorging, maar mocht al snel het ziekenhuis op het circuit verlaten. Slechs een enkele toeschouwer hield lichte verwondingen over aan een band die over de hekken de tribunes in ging.

Het verloop van de race

Mario Andretti nam na de rode vlag situatie de leiding toen het veld single-file de groene vlag nam. Andretti bouwde meteen een voorsprong op op Jim Clark, maar na 17 ronden knalde er een klep uit zijn motor en moest Mario de strijd staken. De leiding werd overgenomen door regerend kampioen Jim Clark. Clark behield de leiding tot hij in de 64e ronde bij spinde in turn 4. Na de herstart nam Clark de leiding over van Lloyd Ruby. Ruby een Texaan was tot de jaren '90 recordhouder van coureurs die de meeste ronden aan de leiding hadden gereden van de 500, maar hem daadwerkelijk niet wisten te winnen.
Toch kwam Clark wederom in de problemen. Hij spinde opnieuw en verloor opnieuw de leiding aan Ruby. Deze tweede spin was uiteindelijk cruciaal voor de einduitslag. Volgens vele kenners, waaronder NBC en Racer correspondent Robin Miller is de pitstop van Clark na zijn 2e spin niet doorgegeven als gereden ronde op de lap-chart. Hierdoor leek het alsof Clark, de rest van de race op 1 ronde achterstand lag. Clark kon nog wel door pitstops van Stewart, Hill en Ruby gedurende acht ronden de leiding hebben in het middengedeelte van de race, maar eigenlijk zou hij gewoon leider zijn als ze deze ronde geteld hadden.
Stewart reed tot 10 ronden voor het einde van de wedstrijd aan de leiding in zijn rookie race. Daarna sloeg het noodlot voor de Schot toe. Een oliedruk probleem zorgde voor een uitval en Graham Hill nam de leiding over.
Hill reed de auto naar de zwart-wit geblokte vlag en won bij zijn eerste deelname aan Indianapolis zijn tweede deel van "The Triple Crown".

De totale verbijstering na de race en een onofficieel onderzoek bijna 50 jaar later

Toch was niet iedereen ervan overtuigd dat Hill de race gewonnen zou hebben. Zijn 1e ronden zou dubbel geteld zijn door de lap-chart-writers. Anderen zeggen dat de eerste ronde van Clark niet geteld zou zijn. Er bleek iets mis te zijn met het scoring systeem. Al Unser crashte in ronde 161 en deze ronde zou dubbel geteld zijn bij Al Unser, terwijl het Clark zou moeten zijn. Daarom was de finish volgorde Clark voor Hill er eentje die meer gelijkheid zou krijgen bij de fans. De fans dachten dat Clark de terechte winnaar was.
Toch was volgens Robin Miller niet Clark of Hill de winnaar van de race, maar Gordon Johncock. Het was Millers eerste 500 als kind en hij (als getuige) wilde graag via alle beschikbare mogelijkheden onderzoeken wie er daadwerkelijk gewonnen had. Dat vond jaren later plaats, hij heeft er zelfs bij de eerste Alonso test op Indianapolis in 2017 een goede tien minuten over gesproken. Gordon Johncock zou volgens de berekeningen de afstand van 500 miles het snelste hebben afgelegd. Johncock finishte volgens de papieren als vierde, maar, ook hier werd een fout gemaakt. Johncock zou namelijk de eerste ronde niet volledig hebben afgelegd. Hij was tenslotte betrokken bij de startcrash. Johncock heeft deze ronde wel afgelegd aangezien hij zijn neus wisselde in de eerste safety car ronde toen het veld opnieuw opwarmde voor de herstart die anderhalf uur later plaatsvond.
USAC officials bepaalde na het protest dat Clark in 1966 na de race had aangetekend dat Johncock "out of contention" was door een penalty. Men vond de lap-chart niet overtuigend genoeg en 1 dag later werd Graham Hill officieel winnaar uitgeroepen.

De Indy 500 van 1966 was een memorabele. Hieronder de kranten van de volgende dag waarin duidelijk word dat welke journalist dan ook, van welke krant dan ook, totaal niet wist wat er plaats had gevonden op die maandag de 30e van mei in 1966.