Special: Grand Prix op zaterdag, niet uniek, wel lang geleden

De Grand Prix van Las Vegas 2023 wordt verreden op de zaterdag na Thanksgiving. Daarmee breekt de wedstrijd een officieuze Formule 1-wet: voor de eerste keer in decennia wordt er niet op zondag geracet. Uniek is het niet: in het verleden werd er vaker op zaterdag gereden, bijvoorbeeld op Zandvoort.

Toen de Zuid-Afrikaanse Grand Prix van 1985 werd afgevlagd, stond meerdere zaken vast: Nigel Mansell had net zijn tweede Grand Prix-zege geboekt en zou dus per definitie niet de boeken ingaan als one win wonder, McLaren kon de constructeurstitel haast niet meer ontgaan en de al in het voorgaande treffen tot wereldkampioen gekroonde Alain Prost stond voor een (destijds) ontzagwekkende elfde keer in het seizoen op het podium.

Commerciële belangen

Wat nog niemand kon bevroeden, was dat de race in Kyalami de laatste op zaterdag georganiseerde Formule 1-race in decennia zou zijn. Voor Zuid-Afrikaanse begrippen was het namelijk doodgewoon om op zaterdag te racen: op zowel het circuit Prince George in Oos-Londen, waar de eerste twee Zuid-Afrikaanse Grands Prix werden georganiseerd, als op Kyalami (met uitzondering van nieuwjaarsdag 1968) werd er namelijk steevast op de eerste weekenddag gereden.

Vanwege commerciële belangen is het voor de Formule 1 aantrekkelijker om op zondag te rijden. Bernie Ecclestone, in 1986 de grote man van de koningsklasse, laat zodoende doorvoeren dat elke Grand Prix verplicht op zondag wordt gehouden. Pas je je niet aan, dan lig je eruit. Met invoering van de Grand Prix van Las Vegas wordt er zodoende – wederom vanwege commerciële belangen – gebroken met die jarenlange traditie.

Zaterdag in plaats van zondag

Racen op zaterdag: soms was het gewoon praktisch, genoot het simpelweg de voorkeur van het organiserende land of werd de wedstrijd gekoppeld aan bepaalde feestdagen. In het laatste geval kon het gebeuren dat de Nederlandse Grand Prix op Zandvoort zelfs meermaals op Pinkstermaandag is verreden. Waar Zuid-Afrika duidelijk was met haar voorkeur voor zaterdag, liet de Britse nationale racebond haar Grand Prix graag op zaterdag plaatsvinden. In totaal zijn 57 van de tot dusver 1059 verreden Grands Prix gehouden op een zaterdag, zestien uitzonderlijke gevallen – zoals Zandvoort op Pinkstermaandag – vonden zelfs buiten de weekenddagen plaats.

De allereerste Formule 1 Grand Prix ooit was de Britse Grand Prix van 1950 en zoals boven beschreven, wenste de RAC de wedstrijd op zaterdag te houden. Zodoende werd de eerste F1-race verreden op zaterdag 13 mei 1950. Aintree, Silverstone en Brands Hatch hielden de traditie vol tot 1976, toen het laatstgenoemde circuit als eerste overstag ging om de wedstrijd op zondag te organiseren. Aangezien Brands Hatch en Silverstone in de jaren ’70 en ’80 vaak om en om de Britse Grand Prix organiseerden, werd het treffen in Groot-Brittannië tussen 1975 en 1983 (de laatste keer dat Silverstone de race op zaterdag hield) ieder volgend jaar op de andere weekenddag gehouden.

Buiten Formule 1-races op Britse en Zuid-Afrikaanse bodem om is het zaterdagraceclubje bijzonder klein. Silverstone, Aintree, Brands Hatch, Prince George en Kyalami vormen 48 van de 57 zaterdagevenementen: vijf van de overige negen vonden plaats op Amerikaans grondgebied. Tweemaal was het de Indianapolis 500, die tussen 1950 en 1960 meetelde voor het F1-wereldkampioenschap, welke ieder jaar steevast rond Memorial Day wordt verreden. Eenmaal betrof het een Grand Prix op het legendarische circuit van Sebring en tweemaal werd er zaterdags gereden op de parkeerplaats van het Caesar’s Palace in – jawel – Las Vegas. Naast de twee zaterdagse wedstrijden op Zandvoort completeren Montjuïc (1969) en Anderstorp (1978) het rijtje.

Nederlandse liefhebbers van het motorracen zullen bij het woord 'zaterdagrace' direct denken aan de TT van Assen. Deze werd namelijk steevast op zaterdag georganiseerd, tot MotoGP's commerciële eigenaar Dorna daar met ingang van het seizoen 2016 een stokje voor stak. Sindsdien wordt ook de Dutch TT op zondagmiddag verreden.

Thanksgiving

Een duidelijke verklaring voor de zaterdagkeuze heeft de Formule 1 niet gegeven, maar wel bekend is dat Black Friday, de dag waarop het gros van de Amerikanen haar inkopen doet voor de feestdagen, één dag voor de Grand Prix van Las Vegas zal plaatsvinden. Bovendien blijft de gemiddelde Amerikaanse sportfan relatief vaak thuis voor evenementen die op zaterdagavond plaatsvinden. Denk aan de UFC-kooivechtevenementen, waarvan vele gala’s in het Westen van de Verenigde Staten wordt gehouden.

Kooivechtliefhebbers weten tegelijkertijd dat de wedstrijd voor Europese begrippen zodoende op zondagochtend plaatsheeft. Het tijdsverschil tussen Las Vegas en Amsterdam is namelijk negen uur, waardoor de gewenste starttijd van tien uur ’s avonds lokaal inhoudt dat de West-Europeanen om zeven uur ’s ochtends voor de buis worden verwacht. De precieze datum voor de eerste Grand Prix van Las Vegas staat nog niet vast, maar de kans is bijzonder groot dat het zaterdag 25 november 2023 wordt.