Column: Hoe het Concorde Agreement 1998-2007 de problemen van Williams veroorzaakte

“Laat dit duidelijk zijn: we zullen niet de weg van de B-teams kiezen. Eenieder die mij goed kent, weet dat ik dat niet zou kunnen verkroppen. Je zal nooit in de pers lezen dat Williams zichzelf heeft omgevormd tot een junioren- of B-team.”

Met deze woorden, te zien in de nieuwe Formule 1-documentaire van Netflix, maakte Claire Williams duidelijk aan haar medewerkers dat het team haar eigen koers zal blijven varen in de Formule 1.

Heeft Williams echter de drive om te overleven, gezien de macht van de sterkste teams in de Formule 1 en hun satellietoperaties, waarmee ze steeds nauwer samenwerken? Of loopt een van de weinige teams dat geen A- of B-team is, het gevaar een ex-team te worden?

Ze waren laatste in het kampioenschap, kwamen laat aan bij de tests en ze voeren aan de vooravond van het seizoen veranderingen door in de top van het technische team. De staat van Williams is een pijnlijk aangezicht voor haar vele fans en, zonder twijfel, de huidige en voormalige werknemers en hun families.

In de afgelopen vijf jaar is er veel geschreven over de geleidelijke achteruitgang van het team dat regelmatig de strijd aan kon gaan met teams als Ferrari en McLaren. Williams vocht met trots en echte nederigheid, ongeacht ze wonnen of verloren.

Niet slechts één reden voor achteruitgang

Op een typische manier voor de Formule 1 is er echter niet slechts één reden voor de achteruitgang van het team en ook kan er niet één individu verantwoordelijk gehouden worden. Zoals regelmatig gezegd wordt in deze sport: teams winnen samen en verliezen samen. Op basis daarvan is er een collectieve verantwoordelijkheid.

Technische richting leek de afgelopen jaren, al bijna een decennium, jammerlijk te ontbreken. Bepaalde beslissingen van het management lijken erg verdacht. Niet in de laatste plaats het accepteren van de ongelijke verdeling van het prijzengeld in de Formule 1 in 2012. Dat besluit ligt nu aan de basis van het uitgavendilemma van het team.

Het feit is dat Williams zichzelf nu beklemd ziet tussen A- en B-teams: de fabrikanten en Red Bull met hun satellietteams. Het dilemma van Williams kan dus simpelweg niet aan de acties van één individu toegeschreven worden. Hun situatie is het gevolg van de grote teams die meer uitgeven dan Williams en de kleine teams die zich op een lijn plaatsen met deze fabrikanten.

We kunnen echter wel aanwijzen waar de neerwaartse spiraal begon. Die datum staat groot in de tijdlijn van de Formule 1, want het is de dag dat de hele sport voorgoed veranderde. Dat geldt ook voor het lot van Williams. Die datum is 1 januari 1998.

Concorde Agreement 1998-2007 funest

Het voorgaande jaar won Williams-Renault beide kampioenschappen, waarbij het Ferrari en McLaren aftroefde. Ferrari werd, ondanks de aanwezigheid van Michael Schumacher, met 21 punten geklopt, wat in het destijds gebruikte puntensysteem twee zeges betekende. Het kan geen toeval zijn dat dit de laatste titels zijn die Williams pakte. Het team kwam inderdaad nog een aantal keren dichtbij, maar in de Formule 1 is de nummer 2 altijd de eerste verliezer.

Wat gebeurde er dan op die dag? Het markeerde de eerste dag van het Concorde Agreement van 1998-2007. Saillant genoeg is dat de eerste voor de sport geldende overeenkomst tussen drie partijen, nadat Bernie Ecclestone de commerciële rechten van de Formule 1 had overgenomen van de FIA.

Tot dat moment waren alle Concordes overeenkomsten tussen teams, die zich gezamenlijk opstelden als de Formule One Constructors Association, en de FIA. De nieuwe overeenkomst zorgde voor toevoeging van de commerciële rechtenhouder.

Wat was het verschil tussen de nieuwe deal en de eerdere deals en waarom was die datum zo significant voor de toekomst van Williams? Simpel gezegd veranderde de verdeling van het geld significant. Ook handelde Ecclestone nu in belang van zijn familiefonds SLEC, de eigenaar van de commerciële rechten van de Formule 1, daar waar hij voorheen vooral in het belang van de FOCA handelde.

Formule 1 verandert door nieuwe inkomstenverdeling

Voorheen verdeelden de teams 85 procent van de opbrengsten van de Formule 1, vanaf 1 januari 1998 hielden Bernie en SLEC, vernoemd naar zijn toenmalige vrouw Slavica Ecclestone, 77 procent van de opbrengsten van de Formule 1. De teams hielden nog 23 procent over. Daaropvolgend kwamen de meeste teams in handen van het grote geld: Benetton werd Renault, Mercedes werd aandeelhouder in McLaren, Stewart werd Jaguar en Tyrrell werd verkocht aan British American Tobacco.

De rest, met uitzondering van Ferrari en een zelfstandig team, ging ten onder (Arrows en Prost) of had moeite om de financiën rond te krijgen (Jordan, Minardi en Sauber, die allen uiteindelijk uitgekocht werden). De enige uitzondering was Williams, wiens grootaandeelhouder Frank Williams op dezelfde manier door bleef gaan als voorheen. Hij bleef zijn team vastberaden runnen door een mix van inkomsten uit de Formule 1 (vooral uit tv-rechten) en sponsoren.

In de late jaren ’90 was dit makkelijk: de kijkcijfers waren torenhoog en commerciële steun was daardoor relatief eenvoudig te vinden. Dat gold zeker omdat tabaksreclame in vele landen nog legaal was. Van die tabaksreclame moest Williams afscheid nemen nadat het in 2000 in zee ging met motorenpartner BMW. Het Beierse merk zorgde voor meer dan voldoende compensatie door het team om te dopen in BMW.Williams en er een wit-blauwe livery door te drukken.

Problemen Williams in 2005 pas voelbaar

Williams voelde de schoen dus nog niet wringen, zelfs niet toen Bernie de decoder ontdekte. Dat gebeurde in 2005 wel, toen BMW ervoor koos Sauber te kopen, in plaats van bij Williams te blijven. Het kan geen toeval zijn dat de Braziliaanse Grand Prix van 2004 de laatste race is die Williams op eigen kracht won. Dat was saillant genoeg ook de laatste race van het seizoen en het lukte door een zeer krachtig optreden van Juan Pablo Montoya tegen de McLaren-Mercedes van Kimi Raikkonen.

Er zou een 114eoverwinning komen: acht jaar later won Pastor Maldonado tegen alle verwachtingen in Spanje, maar latere races bewezen dat het een gelukstreffer en geflatteerd was.

Williams bleef intussen vasthouden aan haar constructeursmodel: het produceerde zelf de auto, waarbij het alleen de motoren als fabrieksteam of klant van buitenaf haalde. Men had na BMW motoren van Cosworth, Toyota, wederom Cosworth, een korte reünie met Renault en sinds 2014 van Mercedes.

Andere teams veranderden wel

De Formule 1 veranderde echter de hele tijd: het eerste team dat het model van een B-team ging gebruiken, was Force India. In 2009 tekenden zij een deal om het complete achterste van de auto bij McLaren in te kopen. Zij stuurden ook engineers om het team te overzien. Toen BMW vertrok en Peter Sauber zijn team weer overkocht, tekende het team een soortgelijke deal met Ferrari. Haas ging vervolgens nog een stap verder in haar relatie met Maranello.

Het resultaat daarvan is dat drie van de tien teams op de huidige grid (Racing Point, Haas en Alfa Romeo) effectief gezien satellietteams zijn, die gevoed worden door de grote broers: de eerste door Mercedes, de andere twee door Ferrari. Red Bull Racing heeft ongeveer eenzelfde relatie met zusterteam Toro Rosso. Deze teams beslaan 70 procent van de grid, waardoor drie teams buiten de boot vallen.

Dat zijn natuurlijk Renault (voorheen het bijna failliete Lotus, nu gesteund door de qua productieaantallen grootste autofabrikant op de wereld), McLaren (grotendeels in eigendom van het Bahreinse rijkdomsfonds met een klein beetje Saoedisch geld) en Williams: nog steeds grotendeels in handen van de aimabele, maar noodlijdende Sir Frank, de man die de oorspronkelijke oprichtingspapieren van het bedrijf in 1977 tekende.

In de tussentijd explodeerden de kosten, maar de inkomsten bleven in het beste geval gelijk. Het is aan de financiële medewerkers in Grove te danken dat Williams überhaupt overleefd heeft, elk jaar een kleine winst pakte of in het slechtste geval een klein verlies boekte.

Williams zit in niemandsland

Alle andere teams op de grid zijn intussen flink veranderd en ook uit de kluiten gewassen. Sinds 1998 is Tyrrell overgegaan in BAR, Honda, Brawn en Mercedes, nadat de Silberpfeilen hun aandelen in McLaren verkochten; Stewart werd Jaguar en daarna Red Bull; en Minardi wisselde twee keer van eigenaar, waarna Red Bull het team kocht en het Toro Rosso ging noemen.

De situatie van Renault is ingewikkelder: het Franse bedrijf kocht Benetton in 2002, maar verkocht het team acht jaar later aan Genii Capital. Daarna werd het noodlijdende team teruggekocht. Sauber kreeg Zweeds-Zwitserse investeerders nadat BMW zich terugtrok. De investeerders claimden het eigendom van het team, gevolgd door een herstructurering en livery- en naamgevende deal met Alfa Romeo.

Door niet in eigendom van een fabrikant te zijn of een eigen motorendivisie te hebben bevindt Williams zich in niemandsland: ze zijn groter dan de satellietteams, maar kleiner dan de grote jongens die allemaal rijke eigenaren hebben. Williams is dus geen satelliet en ook geen grote jongen. Het heeft echter wel de algemene kosten van de laatste groep, terwijl het geen toegang heeft tot financiering van een moederbedrijf.

Verrek, Williams bouwt ook nog haar eigen versnellingsbakken, met aluminium behuizingen…

Nieuw commercieel klimaat in Formule 1

Het commerciële klimaat van de Formule 1 is het afgelopen decennium ook enorm veranderd. De kijkcijfers liepen met 30 procent terug omdat de sport achter de decoder verdween, wat versterkt werd door de kijkpatronen van de nieuwe generatie kijkers en het toenemend aantal wegzappers door de toenemende dominantie van de Grote Drie. De sponsorinkomsten daalden, wat Williams dwong pay drivers aan te nemen. Maldonado was daarvan de eerste, maar zeker niet de laatste. Ooit waren de sponsoren van de hoogste orde, nu zijn het startups.

De Grote Drie, waartegen Williams voorheen zo dapper streed, verzekerden zich intussen van bonussen die het prijzengeld van het team uit Grove substantieel overtreffen. Exploderende kosten, onrechtvaardige inkomstenverdelingen, een globale economische crisis en een star bedrijfsmodel konden maar één ding betekenen: achteruitgang. Kijk eens naar het aantal teams dat sinds 2012 verdwenen of geherstructureerd zijn: zeven, waarvan drie startups.

Nog minder (voor Williams): in de vijf jaar na de introductie van de discriminerende inkomstenstructuur heeft geen enkel team buiten de top 3 (de voornaamste profiteurs van de obscene bonussen van de Formule 1) een race gewonnen.

Verval Williams niet abrupt

Ooit was het legendarische Williams verwend dat het moest kiezen tussen Ayrton Senna, Nigel Mansell en Alain Prost na het uitknijpen van Riccardo Patrese. Vorig jaar werd er gekozen tussen Sergey Sirotkin en Robert Kubica voor het ‘andere’ stoeltje, omdat de miljarden van Lawrence Stroll het eerste zitje voor zoon Lance coverden. Stroll won dan wel een titel in de Formule 3, maar hij is geen Patrese, laat staan Prost.

De meeste gebreken komen geleidelijk in plaats van dat ze ineens komen en ook het verval van het team kwam niet abrupt. Er waren her en der wat lichtpuntjes, maar deze waren misleidend. Het team betaalt nu een hoge prijs voor dergelijke teleurstellingen. Toen de competitieve orde eenmaal op zijn plek viel, werd het duidelijk dat Williams op alle fronten aan de verkeerde kant van de verdeling zat.

Is Williams echter echt een team dat op de tiende plaats, haar klassering van afgelopen seizoen en ook van tijdens de wintertests, thuishoort? Wat betreft faciliteiten, personeel en toewijding absoluut niet. Is het een topteam? Ook niet. Middenmoot? De gemiddelde classificatie over de afgelopen vijf seizoenen is vijfde…

Omdat het bedrijf beursgenoteerd is, zal het volledige verhaal rond het “verlof” van technisch directeur Paddy Lowe waarschijnlijk niet naar buiten komen, om daarna onderdeel te worden van geheimhoudingsclausules. Zijn vertrek is echter een stap in de goede richting, voor geen andere reden dan het ogenschijnlijke gebrek aan chemie tussen werkgever en werknemer. Ja, Paddy begon zijn carrière bij Williams, maar zelden is een terugkeer bij een oude liefde constructief.

Op korte termijn worden de verantwoordelijkheden waarschijnlijk tijdelijk toegewezen aan het huidige hogere personeel, terwijl het bedrijf de technische afdeling gaat herstructureren.

Williams moet belangrijke keuzes maken

In de laatste analyse is er gewoonweg te veel potentie binnen de campus in Grove om Williams te zien verdwijnen, zoals Lotus, Cooper, Brabham enzovoorts wel deden. Om te overleven moet Williams zichzelf wel opnieuw uitvinden en de toekomst omarmen, in plaats van nostalgisch vast te houden aan het verleden. In een notendop: de tijden zijn veranderd, maar Williams is niet met de tijd meegegaan, zeker niet voldoende in de belangrijke prestatiegebieden.

Uiteindelijk moet Williams beslissen of het een door de familie bestuurd, beursgenoteerd bedrijf wil zijn, of een goed presterend engineeringbedrijf dat bestuurd wordt door professionals, die op hun beurt de taken in het raceteam delegeren naar ervaren professionals in de racerij. Momenteel lijkt het team tussen wal en schip te vallen…

Tevens moet het team beslissen of ze een gezond satelliet team of een zwakke constructeur willen zijn, ongeacht de principes van de oprichter dat Formule 1-teams kunnen overleven als constructeur van chassis’, voortgestuwd door motoren van buitenaf en gevoed door sterke sponsoren en een eerlijke verdeling van inkomsten. Dat model bestaat niet meer, wat ondertekend wordt door de satellietteams, die in 2018 ver voor Williams eindigden.

De statistieken laten zien dat McLaren het enige andere team is dat met dit model geopereerd heeft. Dat team werd geprivatiseerd na de scheiding van Mercedes, maar het had wel een injectie van 100 miljoen dollar nodig om te kunnen overleven. Dat zegt een hoop over zowel de staat van de Formule 1 als de innerlijke kracht van Williams.

Dat het team ondanks alle hierboven genoemde uitdagingen heeft overleefd, zegt veel over de enorme vastberadenheid van Sir Frank. Die heeft dat op zijn beurt ingeprent bij alle toegewijde mannen en vrouwen, die ondanks de veranderende Formule 1 dagelijks hard op zoek zijn naar resultaten. Het is de koppigheid waar Williams bekend van is en voor gerespecteerd wordt, die het team naar grote hoogten gestuwd heeft. Tegelijk is die koppigheid ook de reden dat ze zich niet aan willen passen.

Het onvermijdelijke feit is dat de Formule 1 sneller veranderd is dan Williams tot op heden erkent. Niemand vreest dat het team een laatste kans heeft: in de komende twee jaar moet ze zich simpelweg aanpassen. Niet aan de huidige Formule 1, daar is het al te laat voor, maar aan het model dat Liberty wil introduceren vanaf 2021. Het probleem is dat niemand, zelfs Liberty niet, weet hoe het landschap eruit zal zien.

Dat kan echter de redding zijn van Williams, maar alleen als de veranderingen betekenen dat alle teams het nieuwe tijdperk vanaf nul beginnen.

vettigeherder

Posts: 1.664

Schitterend stuk en het slaat de spijker op z'n kop.

• 2
• 13 maa 2019 - 15:27

Alle 14 comments ▼